Doğum Borçlanmasında Son Durum

Doğum borçlanmasına ilişkin uygulama genelgesi nihayet yayımlandı. Sosyal Güvenlik Reformu ile birlikte 1 Ekim 2008 tarihi itibariyle sosyal güvenlik hayatına giren doğum borçlanması yürürlüğe girdiği tarihten bu yana Yasa’yla getirilen şartların Tebliğ ile kısıtlanması nedeniyle bir türlü yürürlüğe girememişti. Sonunda Sosyal Güvenlik Kurumu doğum borçlanmasının da içinde bulunduğu Hizmet Borçlanmalarına İlişkin 2008/111 No.lu genelgesini yayımladı. Önceki yazılarımızda ve okuyucularımıza vermiş olduğumuz cevaplarda da üzerine basarak vurguladığımız, doğum borçlanmasını adeta imkansız hale getiren kadın sigortalının sigortalı çalışırken doğum nedeniyle işyerinden ayrılmış olmak şartı esnetildiği gibi doğum nedeniyle işten ayrıldığını doğum yaptığı tarihteki işverenine onaylatma şartı da kaldırıldı. Şimdi genelge ile uygulamaya giren doğum borçlanmasındaki şartları sıralayalım:
1- Kadın sigortalının ilk defa sigortalı (eski SSK’lı, Tarım Sigortalı veya 5510 4/1(a) kapsamında) olduğu tarihten sonra doğum yapmış olması, doğumdan sonra kendi adına prim ödenmemiş olması ve çocuğunun yaşamış olması gerekir. Doğum borçlanması iki doğumla ve her bir doğumdan sonra prim ödenmemiş 2 şer yıl ile sınırlıdır.
2- Kadın sigortalının doğumdan önce işten ayrılması durumunda, doğumun işten ayrıldığı tarihten sonra en geç 300 gün içinde gerçekleşmesi gerekir.
3- Kadın sigortalı, doğumdan sonra iki yıldan daha az bir süreyi çalışmadan geçirmiş ise bu süreleri de borçlanabilecektir.
4- Sigortalı kadın ilk doğumundan sonra iki yıllık süre dolmadan ve sigortalı olarak tekrar çalışmaya başlamadan ikinci doğumunu yapması durumunda, birinci doğum ile ikinci doğum arasını ve ikinci doğumdan sonraki iki yılı adına prim ödenmemesi durumunda borçlanabilecektir.
5- Sigortalı kadın ilk doğumundan sonra iki yıllık süre geçtikten sonra ve tekrar sigortalı olarak çalışmaya başlamadan ikinci doğumu yapması durumunda, ilk doğumundan sonraki iki yılı borçlanabilecek ancak ikinci doğum için iki yıllık süreyi borçlanamayacaktır.
6- 4/1(a) kapsamında sigortalı çalışırken doğum nedeniyle çalışmasına ara verip iki yıllık süreyi tamamladıktan veya tamamlamadan 4/1(b) kapsamında (Bağ-Kur’lu yani işyeri sahibi) sigortalı ve 2008 yılı Ekim ayı başından itibaren ilk defa 4/1(c) (Devlet Memuru) olması durumunda doğum borçlanmasını yapabilir.
7- İsteğe bağlı sigortalı iken doğum yapan kadın sigortalılar doğum borçlanması yapamayacaklardır.
8- Hizmet borçlanmalarında borçlanma talep tarihinde fiilen sigortalı olma şartı aranmaz.
Yukarıdaki şartlar Borçlanma genelgesi ile getirilen şartlar. Görüldüğü gibi Hizmet Borçlanmalarına İlişkin Tebliğ’deki kadın sigortalılar için borçlanmayı zorlaştıran doğum nedeniyle işten ayrılmış olma şartı 300 gün süre ile esnetildiği gibi doğum yaptığı tarihteki işyerine doğum nedeniyle işten ayrıldığını onaylatma şartıda kaldırılmış oldu. Yine de erkek sigortalıların askerlik borçlanmasındaki şartların tamamı kadın sigortalıların doğum borçlanmasına getirilmiş değil. Örneğin, askerlik borçlanması için askerlik yapılan tarihte sigortalılık şartı aranmaz iken, askerliğini sigortalı olmadan önce yapan ve sonra sigortalı olanların borçlanması durumunda sigortalılık başlangıcı askerlik süresi kadar geri götürülmekte. Bu hak doğum borçlanmasında maalesef verilmemiştir. Bir başka verilmeyen hak ta, askerlik borçlanmasında askerlik nedeniyle işten ayrılmış olmak şartı aranmazken, doğum borçlanmasında doğum nedeniyle işten ayrılmak veya işten ayrıldığı tarihten itibaren en geç 300 gün içinde doğum yapmış olma şartı aranmaktadır. Uygulamanın yeni olması açısından bu aksaklıklarında kısa zaman içinde giderileceğini umuyoruz.